Düzen ve kalkinma kiskacinda Türkiye.

Paperback., Very good., 20 x 14 cm, 272 p. "Düzen ve kalkinma kiskacinda Türkiye, AHMET INSEL, Ayrinti Yayinlari, Istanbul, 1996" Devlet, hayatimizi kontrol eden en temel kavramlardan kurumlardan biri. Gündelik hayatimizda sik sik sözünü etmemize ve hemen her gün muhtelif devlet temsilcilerinin teorik ve pratik beyanlarina maruz kalmamiza ragmen ne tuhaftir ki üzerinde çok az düsündügümüz gibi. Ahmet Insel Türkçede çok az telaffuz edilen tezler içeren bu kitabinda "Osmanlidan günümüze devlet"i, iktisat ve toplum baglaminda düsünüyor. Öncelikle iktisadin kendiliginden olusan ve gelisen bir alan olmadigini, bir siyasi irade tarafindan insa edildigini söylüyor. Devletin bir siyasi irade olarak" devlet merkezli, devlete tabi bir toplum" yaratmak için iktisadi yönlendirdigini belirtiyor. Ve "yöneten-yönetilen iliskisinin degismemesi", "iktisadi alanlari kontrol etme istegi"nin ayni kalmasi açisindan Osmanli Imparatorlugu ile Türkiye Cumhuriyeti Devlet'i arasinda bir süreklilik oldugunu gösteriyor. Solun, devletçilikle ilericiligi, devletçilikle sosyalizmi birbirine karistirma egilimini sorgularken, devletin kendini iktisadi kalkinmayla sinirlanmayip siyasi ve kültürel hedefler de gözettiginin altini çiziyor. "Kalkinma tahayyülünü gerçeklestirme", "toplumu devlete tabi kilma", "devletin kendini kurma" araci olarak kurulan devlet isletmelerinin "devletin isçi sinifini" olusturmaya yönelik hedeflerini sergiliyor. Insel'e göre, M. Kemal'in "Devrimiz, tamamen bir iktisadiyat devrinden baska bir sey degildir" sözlerinde temellenen Türk devleti; kalkinmaya tapinan ama kalkinmanin toplumsal sonuçlarindan çokça ürken bir devlettir. Zor kullanarak "düzen"i koruyan ve böylece kendini gerçeklestiren bir devlet.Insel kitaba esas olan dönemi 1960'ta bitiriyor. Ama 1990'lara getirdigi etrafli önsözünde, son yillarda toplum olarak basimiza açilan belalari ve devletin bu belalardaki rolünü inceliyor. 12 Eylül darbesiyle birlikte ordunun siyasi agirliginin giderek arttigina, "milli menfaatler ve milli güçler" söylemine dayanilarak insanin degil devletin kutsallastirildigina dikkat çekiyor. Devletin esas olarak "Türk, sünni-müslüman ve erkek" karakterinin altini çizerek, farkliliklari dislayan bu özelliginin toplumsal çatismalari artirici rolüne deginiyor. Zaten farkliliklari gözeten bir "toplumsal mutabakat"la olusturulmamis olan devletin içinde son zamanlarda giderek özerklesmeye baslayan "güç odaklari"na dikkat çekerek, bir tür "neo-feodal devlet"in olustugunu söylüyor. "Insan merkezli" bir toplumsalligin önündeki engelleri merak edenlere siddetle önerilir.